بنام خدا

وحدت  

معناى وحدت

«وحدت» در لغت به معناى یگانه شدن است و لغویان درباره معناى «اتحاد» گفته‏اند:

«اتحاد یکى شدن دو چیز موجود است.» [5]

بنابراین هرگاه چند چیز با حفظ خاصیت شخصى خود با هم یکى شوند، اتحاد حاصل خواهد شد.

اهمیت وحدت

حضرت على7 وحدت را منت بزرگ خداى سبحان بر مردم دانسته است، آن‏جا که مى‏فرماید:

«خداوند براین امت منت گذارده و بین آن‏ها الفت و اتحاد ایجاد کرده است که در سایه آن زندگى کنند و به کنف حمایت آن پناهنده شوند، این نعمتى است که احدى نمى‏تواند بها و قیمتى برایش بگذارد زیرا از هر بهایى گران قدر و از هر چیز پر ارزشى با ارزش‏تر است.»

از چنین سخنانى که از ائمه معصومین: صادر شده است مى‏توان به اهمیت ویژه‏اى که مسئله وحدت و اتحاد دارد پى‏برد،لذا نباید از کوشش براى این امر دریغ ورزید.چرا که وحدت مایه بقاى جامعه و رسیدن به آرمانهاى ملى و برداشتن موانع پیشرفت است، از این جهت است که مظاهر وحدت در احکام اسلامى فراوان است از جمله  مى‏توان به اقامه نماز جماعت، نماز جمعه، مراسم حج و... اشاره کرد.

البته این احکام نشان از اهمیت وحدت و یکپارچگى امت اسلامى است. از این‏رو باید نسبت به تحقق آن عنایت ویژه داشت.

عوامل و زمینه‏هاى وحدت

آن‏چه که مى‏تواند زمینه‏ساز وحدت باشد این است که در تمام موارد اختلافى برمشترکات تأکید شود و از موارد خاص و اختلافى پرهیز شود و اما موضوعاتى که  مى‏توان  در ایجاد وحدت به آن تأکید نمود عبارت‏اند از:

1 - هدف مشترک.

2 - اصول و مبانى مشترک.

3 - سیاست‏ها و خط مشى مشترک.و...  .

بنابراین مى‏باید در اختلافات دینى بر توحید، در اختلافات مذهبى شیعه و سنى برقرآن و پیامبر و اصل اسلام، در اختلافات قومى بر ملیت و تمامیت ارضى، در اختلافات حزبى و سیاسى بر اصل نظام اسلامى، در اختلافات سازمانى بر اصل تعالى نظام اسلامى و در اختلافات بین مردم و کارگزاران بر اصل نظام اسلامى تأکید شود و از اختلافات جزیى

که به سلایق و تفکرات مختلف افراد و گروه هابرمى‏گردد، پرهیز کرد.

آثار وحدت عمده‏ترین آثار وحدت عبارت‏اند از:

1 - عزت و حاکمیت جهانى.

2- اقتدار و امنیت ملى.

3 - رشد و توسعه در زمینه‏هاى مختلف فرهنگى، سیاسى و اقتصادى.

حضرت على7 در خطبه 192 نهج‏البلاغه آثار وحدت را به زیبایى به تصویر مى‏کشند:

«از کیفرهایى که در اثر کردار بد و کارهاى ناپسند بر امتهاى پیشین واقع شده است برحذر باشید و حالات آن‏ها را در خوبى‏ها و سختى‏ها همواره به یاد آرید، نکند شما مانند آنان باشید! پس آن‏گاه که در تفاوت حال آنان به هنگامى که در خوبى بودند و زمانى که در شر و بدى قرار داشتند اندیشه نمودید، به سراغ کارهایى روید که موجب عزت و اقتدار آنان شد،و دشمنان را از آنان دور نموده، عافیت و سلامت به آن‏ها روى آورد و نعمت را در اختیارشان قرار داد و کرامت و شخصیت باعث پیوند اجتماعى آنان شد، یعنى از تفرقه و پراکندگى اجتناب ورزیدند و بر الفت و همدلی  همت گماشتند و یکدیگر را به آن توصیه و تحریض نمودند. از هر کارى که ستون فقرات آن‏ها را در هم شکست و قدرتشان را سست کرد اجتناب ورزید، یعنى از کینه‏هاى درونى، بخل و حسادت و پشت کردن به هم و ایجاد فتور و سستى بین جامعه سخت دورى گزینید. در شرح حال مؤمنان پیشین تدبر کنید که چگونه در حال آزمایش و امتحان بودند! آیا مشکلات بیش از همه بر دوش آنان نبود؟ آیا بیش از همه مردم در شدت و زحمت نبودند؟ آیا از همه جهانیان درتنگناى بیشترى قرار نداشتند؟ فرعون‏ها آنان را برده خویش ساخته بودند و همواره در بدترین شکنجه‏ها قرار داشتند ،تلخى‏هاى روزگار را به آن‏ها چشاندند و این هم چنان با ذلت و هلاکت و مقهوریت ادامه داشت نه راهى داشتند که از این وضع سرباز زنند و نه طریقى براى دفاع از خود مى‏یافتند تا آن که خداوند جدیت و استقامت و صبر در برابر ناملایمات به خاطر محبتش و تحمل ناراحتى ‏ها از خوف و خشتیتش را در آن‏ها یافت. در این موقع از درون حلقه‏هاى تنگ بلا راه نجاتى برایشان گشود و ذلت را به عزت و ترس را به امنیت تبدیل کرد، یعنى آن‏ها را حاکم و زمامدار و پیشوا گردانید. آن قدر کرامت و احترام از ناحیه خداوند به آنان رسید که حتى خیال آن را هم در سر نمى‏پروراندند. بنگرید آن‏ها چگونه بودند. هنگامى که جمعیتهاى‏شان متحد، خواسته‏ها متفق، قلب‏ها و اندیشه‏ها معتدل، دستها پشتیبان هم، شمشیرها یارى کننده یک‏دیگر، دیده‏ها نافذ و عزم‏ها و مقصودهایشان همه یکى بودند. آیا آن‏ها مالک و سرپرست سراسر زمین نگردیدند؟ آیا زمامدار و رییس همه جهانیان نشدند؟ »

راهکارهاى عملى و نظرات راهبردى وحدت

برخى از تدابیر عملى که مى‏تواند در تحقق وحدت مؤثر باشد عبارت‏اند از: تأکید بر مشترکات ادیان آسمانى، تأکید بر مشترکات مذهبى بین شیعه و سنى، تأکید بر مشترکات  سیاسى بین احزاب و گروه‏ها، تأکید بر فرهنگ و تمامیت ارضى مشترک بین اقوام و قبایل، تأکید بر حفظ و حراست از اصل نظام اسلامى و...  .

فراهم ساختن زمینه گفت‏وگو بین ادیان، مذاهب، احزاب، اقوام ،قبایل و سازمانها.

برخى نظرات راهبردى که مى‏تواند در تحقق وحدت مؤثر واقع شود عبارت‏اند از:

استفاده از رسانه‏هاى جمعى براى شفاف سازى در مسایل مشتبه، دشمن‏شناسى، فرهنگ‏سازى وحدت و یکپارچگى، خنثى سازى توطیه‏هاى دشمنان، پذیرش سلایق مختلف و نظرات متفاوت و سازنده، ارایه معیارها و ملاک‏هاى صحیح وحدت در حوزه‏هاى مختلف سیاسى و اجتماعى و جهانى، تأکید مراجع، علمأ و نخبگان جامعه بر  اهمیت وحدت و پرهیز از اختلاف، توجه به موضوع وحدت به عنوان یک راهکار عملى جهت مقابله با دشمن.

به امید روزى که تمام انسانها در پرتو ظهور یگانه منجى عالم بشریت حضرت مهدى (عج) وحدت و یگانگى را پیشه خود ساخته و به توحید و کمال لایق خود برسند.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 محمد آموزگار

منابع

1 -قرآن کریم.

2 -نهج البلاغه.

3 - شمیم ولایت، آیة‏اللّه جوادى آملى.

4 - وحدت، مواضع امام و رهبرى، رفتار جناح‏ها، سیامک باقرى.

5 - واژگان پژوهى قرآن، دکتر محمود سرمدى.

6- نفاق در قرآن، سید احمد خاتمى.

7 - حجاب‏هاى معرفت، حسین کریمى.

8 - شیطان کیست، احمد زمردیان.

9 - جامعه و تاریخ، آیة اللّه مصباح یزدى.

10 - حدیث ولایت، مقام معظم رهبرى.

[1] - بقره: 208

[2] - توبه:  47

[3] - بیانات مقام معظم رهبرى  28/1/1377

[4] - انفال:  46

[5] - مجمع البحرین، ج 4 ، ص 476