بنام خدا

برنامه ریزی و اجرای برنامه ها

برنامه ریزی یک امر است و اجرای آن هم امری دیگر . عوامل متعددی در برنامه ریزی و اجرای آن دخالت دارند:
انگیزه ها ،مشوق ها،نگرش ها،الگوها،ناظران ،امکانات ،اهداف،ارزش گذاری هاو انتظارات و.....
به عنوان نمونه ما در برای حضور در کلاس برنامه دقیق تری داریم تا رفتن مثلا به ورزش چون آنجا حضور و غیاب و نظارت و امتیاز منفی در کار است یا از سویی مشوق هایی چون دوستان آن جا حضور دارند.
برای رویارویی با مشکل یاد شده گام های زیر را بردارید:
1- بازنگری برنامه زیر نظر مشاور: گاهی خود برنامه ای که ما می ریزیم ایراد اساسی دارد. مثلا اهدافی که انتخاب می کنیم بسیار بلندمدت اند یا با امکانات و توانایی ها و استعدادهای ما همخوانی ندارند. اگر خشت اول را کج بگذاریم تا ثریا دیوارما کج می رود. در مثل هم گفته اند بار کج به مقصد نمی رسد. اجازه دهید مدتی زیر نظر مشاور باشیم. ما مثل ماشینی هستیم که باطری خالی کرده ایم باید با باطی کمکی یا هل روشن بشویم. تا روشن نشده ایم و در مسیر قرار نگرفته ایم از مشاور جدا نشویم.
2- فهرست کردن فواید: کاری را که برایش برنامه می ریزیم باید فایده داشته باشد تا انگیزه ما قوی شود. این فواید را فهرست کنید و مرور.
3- انگیزه کاذب: گاهی ما در برنامه ریز گرفتار انگیزه کاذب هستیم. مثلا با این که در زمینه طراحی استعداد نداریم تلاش می کنیم طراح شویم. شناسایی استعداد ها و علاقه ها گام مهمی در اجرایی کردن برنامه دارد. گام زدن در مسیر استعداد و علاقه خود پاداش محسوب می شود و ضمانت اجرایی می آورد.
4- یار چینی: برای رسیدن به هدف باید امکانات و همکاران و حامیان خود را در برنامه بچینیم. دقیقا مثل بازی فوتبال که برای رسیدن به مقصود یاران را می چینند و با همکار باهم یک هدف را دنبال می کنند. گاهی صرف این که برنامه خود را زیر نظر فرد با نفوذی انجام دهیم خود ضمانت اجرایی را تقویت می کند به عنوان نمونه وقتی دبیرمان نظارت دارد که ما چه کاری را شروع کردیم و سراغ می گیرد بهتر عمل می کنیم. گاهی ما حال کار به تنهایی نداریم ولی در جمع که همان کار را انجام می دهند قدرت بیشتری پیدا می کنیم «همنوایی» ما در سالن مطالعه یا زمین ورزش با دیگران کمک می کند برنامه را عملی کنیم
5- قرار داد مشروط: گاهی لازم است از تکنیک قرار داد مشروط کمک بگیریم یعنی با استاد یا ناظر یا مشاور قرار داد کتبی امضا می کنیم و خود را موظف به انجام برنامه به شکلا تدریجی ولی دائمی می کنیم. در قرار داد مشروط فرد مقابل جریمه هایی هم در نظر می گیرید. مثل شستن ظروف یا جریمه مادی .....
6- اعلان عمومی: یکی از تکنیک های رفتاری که در برنامه ریزی مهم است اعلان عمومی است وقتی به دیگران برنامه خود را اعلان می کنیم احتمال ادامه آن بیشتر از زمانی است که فردی عمل می کنیم.
7- برنامه مکتوب: برنامه مکتوب از برنامه ذهنی بهتر است. چون عینی تر است. تلاش کنید برنامه را جایی نصب کنید که در دسترس باشد مثلا به برد نصب کنید یا روی وایت برد بکشید یا در جدولی به دیوار اتاق بزنید.
8- ورزش: ورزش کردن و همنوایی و همراهی با ورزشکاران اراده ما را تقویت می کند. بنابراین ورزش را جدی بگیریم.
9- از کم شروع کنیم: برای حرکت مانند دنده عوض کردن ماشین جلو برویم اول آهسته برویم. تند رویی افراطی ما را خسته می کند باید آهسته و پیوسته برویم.
10- از همین الان: وقتی می گوییم بعدا شروع می کنم. در واقع باد خوردن بین تصمیم و عمل است و سبب سرد شدن شوق به کار است. نباید بگذاریم بین شوق و تصور فواید برنامه و اجرای آن فاصله بیفتد چون خطر اهمالکاری وجود دارد. افراد موفق بعدا بعدا در کارشان نیست. اما همین الان شروع کردن به معنی عجول بودن نیست.
11- فرار از پراکنده کاری :یکی از اموری که در تقویت ارادة مؤثر است، تمرکز بخشیدن به فعالیت‌های گوناگون زندگی است. باید از پراکنده کاری‌هایی که موجب به هدر رفتن نیروهای شما می‌شود جداً بپرهیزید. و سعی کنید کاری را که شروع کردید، به اتمام رسانید، و پس کار دیگری را شروع کنید.
12- تلقین به نفس :شیوه دیگری که در تقویت و استحکام اراده مؤثر است، تلقین به نفس است، به خود تلقین نمایید که اراده و توان این کار را دارید، در این صورت شکست مفهومی ندارد. و از جملات مثبت تأکیدی استفاده کنید و باخود بگویید: من می توانیم چون که اراده دارم و...تلقین کردن به معنی خالی بندی و بلف زدن نیست. چون ذهن ناهشیار ما قبول نمی کند و با ذهن هشیار تعارض پیدا می کنند بنابراین باید جنبه تدریجی روبه رشد بودن را لحاظ کرد و حالت آمادگی را حفظ کرد مثلا بگویید من امروز یک گام نسبت به دیروزم جلوتر رفتم.
13- کم کردن کارهای نیمه تمام: اگر ماشینی به گل بتپد باید بار اضافی آن را خالی کنیم کارهای متعدد نیمه توان به شکل هشیار و ناهشیار توان ما را می گیرند بنابراین باید بار اضافی را دور ریخت. برحسب اولویت و زمان متناسب برنامه بریزیم.
14- عبادت ها ؛ باشگاه اراده: نماز، روزه و خمس و...نقش زیادی در خودکنترلی و تقویت اراده ما دارند. از این نیرو معنوی کمک بگیریم.
15- رضایت خدا: رضایت خدا را در برنامه ها در نظر بگیریم و برای رسیدن به آن دعا، نذر، توسل کنیم.
16- وانمود کردن: از نظر دین و روان شناسی ثابت شده است که وقتی ما خودمان را به شکل افراد موفق در می آوریم بهتر عمل می کنیم تا تظاهر به شکست می کنیم و یا حالت افراد ناامید را به خود بگیریم.
17- وادار کردن: همه افراد میل به راحت طلبی دارند. نباید سست شد باید خود را وادار کنیم تا عادت به تنبلی و راحت طلبی را کنار بگذاریم. وقتی چند روزی این وادار کردن ادامه می بابد روزهای بعدی روان تر عمل می کنیم. مثلا روزه گرفتن در ماه رمضان.
18-صفات و تجارب موفق: فهرستی از توانایی ها و تجارب موفق خود را جمع آوری کنید و روزی سه بار به مدت 40 روز مرور کنید.
19-شکار زمان و مکان: برخی از زمان ها و مکان ها برای شروع یک برنامه استثنایی هستند. باید آنها را شکار کنیم. مثلا ماه مبارک رمضان وقت مناسبی برای شروع تلاوت قرآن یا گرفتن رژیم غذایی است.
20- محبوبیت افراد با اراده: روانشناسان معتقدند که اراده مظهر شخصیت انسان است. دقت کنید رفتار ما نقش مهمی در برخورد افراد با ما دارند افرادی که اهمال کار هستند و سست اراده از چشم دیگران می افتند و محبوبیت زیادی نخواهند داشت برخلاف افراد بااراده. افراد با ارداه رفتارشان برای دیگران قابل تفسیرتر است و همین امر آنها را محبوب تر هم می کند. و محبوبیت خود عاملی برای استمرار به برنامه و قتویت اراده است.
هدیه پایانی:
1- حضرت علی می فرمایند کار کمی که استمرار داشته باشد بهتر از کار زیادی است که تداوم نداشته باشد.
2- بله افراد موفق با همین کارهای تدریجی موفق شدند مثل وقتی که ما کم کم پول تو قلک می ریزیم.
3- «همت بلند دار که مردان روزگار از همت بلند به جایی رسیده اند»
4- در حدیث آمده: هرکس می خواهد قوی ترین مردم باشد توکل به خدا کند [1]

پی نوشت :
.[1] اسک دین دات کام،انجمن مشاوره.