هو

مراتب تکامل انسان

اهل شریعت گویند انسان چون تصدیق انبیا کرد و مقلد انبیاء شد بمقام ایمان رسید و نام او مؤمن گشت و چون علاوه بر آن عبادت بسیار کرد بمقام عبادت رسید و نام او عباد گشت و چون علاوه بر آن روى از دنیا بکلى بگرداند بمقام زهد رسید و نام او زاهد گشت و چون علاوه بر آن اشیاء را آن طور که هست بدید و بدانست خود و پروردگار را شناخت بمقام معرفت رسید و نام او عارف گشت و چون علاوه بر آن خداى او را به محبت و الهام خود مخصوص گردانید بمام ولایت رسید و نام او ولى گشت و چون علاوه بر آن حق تعالى او را به معجزه خود مخصوص گردانید و بر پیغام به خلق بفرستاد تا خلق را بحق دعوت کند بمقام نبوت رسید و نام وى نبى گشت و چون علاوه بر آن حق تعالى او را به کتاب خود مخصوص گردانید بمقام رسالت رسید و نام او رسول گشت و چون علاوه بر آن شریعت اول را منسوخ گردانید و شریعتى دیگر نهاد بمقام أولو العزم رسید و نام او أولو العزم گشت و چون علاوه بر آن شریعت اول را منسوخ کرد و شریعتى دیگر نهاد به مقام خاتمیت رسید و نام او خاتم (حضرت محمد ص) گشت؟

این بود ترقى روح انسانى روح مؤمن یک مرتبه ترقى کرد و روح خاتم نه مرتبه چون اول و آخر را بدانستى اکنون باقى را هم بدان، اهل شریعت گویند ترقى روح انسانى همین نه مرتبه بیش نیست و این نه مرتبه همه اهل تقوى و علمند.