بنام خدا

این گونه مباشید !

علی (ع) درباره کسانی که از پشتوانه اخلاق عملی برخوردار نبوده و در زندگی مذبذب و از ثبات رفتاری متعالی برخوردار نیستند چنین می‌فرماید:

«چون کسی مباش که بدون کار خیری امید به آخرت می‌بندد، و با آرزوی دراز خود توبه را به تاخیر می‌اندازد... اگر بیمار شود، پشیمان می‌گردد، و اگر تندرستی یابد، آسوده به لهو و شادی می‌پردازد. اگر بهبود یابد از خود راضی می‌شود، و چون بیمار شود اندوه می‌خورد. هر گاه بلایی به او رسد خدا را به زاری می‌خواند، و اگر به رفاهی دست یابد با خودخواهی رخ از خدا بر می‌تابد... (1)

...آنچه از دنیا به او رسد سیر نگردد، و اگر از او گرفته شود قناعت نورزد، از سپاسگزاری در برابر آنچه دریافته ناتوان است، به در برابر آنچه باقی مانده (و به او نرسیده) افزون خواه است... (2)

همچنین امام صادق (ع) در این زمینه می‌فرماید: خشن و درشتخوی مباش که مردمان خوش نداشته باشند به تو نزدیک شوند، و سست (و ناتوان نیز) مباش که هر کسی تو را می‌شناسد تحقیرت کند، و با بالاتر از خود بد رفتاری مکن، و پایین‌تر از خود را به ریشخند مگیر. (3)

1- الحیاه، ج 7، ص 478 به نقل از نهج‌البلاغه

2- همان، ص 479 به نقل از نهج‌البلاغه

3- بحارالانوار، ج 78، ص 283

بنام خدا

داروى آرام‏بخش در قرآن

قرآن مجید نسخه شفابخش جان‏هاى دردمند، از جانب خداوند سبحان است: وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَه لِّلْمُؤْمِنِینَ وَلاَ یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إَلاَّ خَسَارًا(1) که توسط پیامبرى مهربان و فداکار، بر جان‏هاى حقیقت‏طلب و عاشق، رسانده شد. در کتاب مقدس مسلمانان - قرآن مجید - دو داروى آرام‏بخش تجویز شده است که در نوع خود، بى‏نظیرند؛ هم آرام بخشند و هم درمانگر. هر یک از این دو دارو، ویژگى خاص خود را دارند که به توصیف آنها مى‏پردازیم . 

1. یاد خدا

«أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ با یاد خدا، قلب‏ها آرام مى‏گیرند».(2)

در نگاه یک مسلمان، خداوند سبحان، قدرت مطلق و صاحب همه ملک و ملکوت است و تمامى نظام هستى، سربازان اویند؛ هیچ قدرتى، جز قدرت او نیست؛ هیچ کس، نمى‏تواند بدون اذن الهى، نفع و ضررى برساند و همه هستى، فرمانبردار اویند. صاحب و مؤثر در هستى، فقط خداست: «لا اله الا هو»(3)، «لا مؤثر فى الوجود الا الله»، «لله جنود السموات و الارض»(4) و «و ان من شى‏ء الا یسبح بحمده».(5) پس، تنها اوست که قدرت و مالکیت دارد و به هر کس که بخواهد، مى‏بخشد و از هر کس که بخواهد، مى‏ستاند: «قُلِ اللَّهُمَّ مَالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَن تَشَاء وَتَنزِعُ الْمُلْکَ مِمَّن تَشَاء وَتُعِزُّ مَن تَشَاء وَتُذِلُّ مَن تَشَاء بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَىَ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ».(6)

نکته دیگر اینکه تمامى گرفتارى‏ها، دلتنگى‏ها، تردیدها، بیم‏ها و امیدهاى بشر، در دو چیز نهفته است:

الف) از دست دادن چیزى یا کسى.

ب) به دست نیاوردن چیزى یا کسى.

اگر به طور دقیق به تمامى دغدغه‏ها و نگرانى‏هایمان - از کودک، نوجوان، جوان و... - بنگریم، از این دو حال بیرون نیست؛ یا نگران آنیم که آنچه داریم، از مال و جان و فرزند و موقعیت اجتماعى و...، از دستمان برود و یا اندوهناک آنیم که آنچه در آرزوى آن بودیم و برایش روز و شب تلاش کردیم، به دست نیاوریم و یا مانعى پدید آید و ما از رسیدن به مطلوب و مقصود، باز مانیم.

چه بسیارند افرادى که با این دو نگرش، شب و روز در ترس، دلهره، خستگى و افسردگى به سر مى‏برند و ساعت‏ها، عمر شریف را به بیهودگى و بطالت مى‏گذرانند که شاید... .

پسر جوانى که در آرزوى دختر دلخواه خویش است و دخترى که منتظر خواستگار عاشق خویش است، هر دو نگران حوادث آینده هستند.

اسلام با کلام وحى، بشارت مى‏دهد که نگران نباشید و ترسى نداشته باشید. اگر رابطه درست با صاحب نظام هستى برقرار کرده‏اید، بر او توکل کنید و نگران نباشید؛ چون همه هستى در ید قدرت اوست و «حتى برگ درختى، بى‏اذن او نمى‏افتد»(7)و او «هر آن چه را در آسمان‏ها و زمین است، مى‏داند» و حتى «آن چه را در دل‏ها پنهان و نهان است، مى‏داند»(8) و «نگاه خیانت‏کار را مى‏شناسد و به خیانت نگاه هم داناست».(9)

قطره‏اى کز جویبارى مى‏رود از پىانجام کارىمى‏رود

پس انسان با یاد این همه عظمت، قدرت و رحمت بیکران، بخشندگى بى‏انتها، غفران، آمرزندگى و پوشاندن عیب‏ها و خطاها، توبه‏پذیرى و فرصت‏سازى، پاک‏کنندگى و تبدیل سیئات به حسنات، امیددهى و جبران‏سازى، آرام مى‏گیرد و امید را از دست نمى‏دهد؛ توان دوباره مى‏یابد؛ دل به او مى‏سپارد و آرام آرام به ساحل نجات دست پیدا مى‏کند. 

2. همسر

دومین آرام‏بخش که در قرآن مجید به آن اشاره شده و از نشانه‏هاى خداوند به شمار مى‏آید، چیزى جز همسر آدمى نیست.در قرآن چنین آمده است:«وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدّه وَرَحْمَةً ».وازنشانه های اواینکه ازجنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنهاآرامش یابید ودر میانتان مودت ورحمت قرار داد. (10)

دوره جوانى، دوره‏اى است که انسان، حس استقلال‏طلبى و شخصیت پیدا مى‏کند و مى‏خواهد دوست‏داشتنى باشد و دیگران را دوست بدارد؛ حس عجیبى در خود احساس مى‏کند و نمى‏داند چه خواهد شد.

از یک طرف، میل او به غیرهمجنس، فزونى مى‏یابد و از جانبى دیگر، احساس شخصیت و استقلال، باعث اندکى جدایى از بافت دوره کودکى و نوجوانى، در خانه و خانواده مى‏شود؛ هم گرایش او به سمت و سویى دیگر است و هم علاقه‏اش به کسب اعتبار و جایگاه تازه.

از دیگر سو، غریزه سرکش جنسى، قوى مى‏شود و ارضاى صحیح آن، باعث بهبودى روحى و روانى مى‏شود. اگر قربانیان بیمارى‏ها در جهان، بررسى شوند، شاید بیشترین قربانى، مخصوص بیمارى‏هاى جنسى باشد. آثار زیانبار و وحشتناک این بیمارى‏ها، در تمامى عرصه‏هاى زندگى، قابل مشاهده است.

اسلام عزیز، در جهت آرامش بخشى، ازدواج را راهکار مناسبى در نظام آفرینش مى‏داند. انسان در دوران جوانى، نیازمند رسیدن به همدم و مونسى است تا با عشق‏ورزى و مهربانى، ادامه مسیر را با او رهسپار گردد. دوستى‏ها، هیچ گاه و براى هیچ کس، آرام‏بخش نیستند؛ بلکه خود عرصه‏اى تازه در ایجاد دغدغه‏ها، نگرانى‏ها، خستگى‏ها و... مى‏باشند؛ اگر چه به ظاهر، هیچ کدام از دو طرف، بدان اعتراف نکنند.

بنابراین، آرام‏بخش دوم در قرآن، همسر نام دارد که در کنار وى، انسان از خستگى‏ها رهایى مى‏یابد و احساس مى‏کند که جهانى جدید شکل گرفته است. دو شخصى که با هم هیچ حس خاصى نداشته‏اند، چنان شیفته و دوستدار هم مى‏شوند که حتى ساعتى بدون هم را نمى‏توانند تحمل کنند؛ بدون هم، احساس خستگى مى‏کنند؛ براى هم بى‏تابى مى‏کنند؛ به هم هدیه مى‏دهند و خالصانه‏ترین محبت‏ها را نثار هم مى‏کنند.

پس باید با یاد خدا، براى جهانى پر از امید و آرزوهایى زیبا و زندگى و سرزندگى و بندگى، اندیشید و همسرى برگزید که تا بهشت برین، همدم و مونس و همراه انسان باشد.

از: تبیان -

بهروز یدالله‏پور

1. اسراء، 82.

2. رعد، 28.

3. بقره، 255.

4. فتح، 7.

5. اسراء، 44.

6. آل‏عمران، 26.

7. انعام، 59.

8و9. غافر، 19.

10. روم،21

بنام خدا

آثار علم و دنیاطلبی

قال النبی (ص): منهومان لایشبعان: طالب علم و طالب دنیا.فاما طالب العلم فیزداد رضی‌الرحمان، واما طالب الدنیا فیتمادی فی‌الطغیان .

پیامبر اعظم (ص) فرمود: دو گرسنه سیری ندارند: جوینده علم و جوینده دنیا. جوینده علم به خشنودی روزافزون خداوند دست می‌یابد، و طالب دنیا. در سرکشی فرو می‌رود. (1)

1- بحارالانوار، ج1، ص 182

بنام خدا

مدیریت زمان

مردی دیر وقت، خسته و عصبانی از سر کار به خانه بازگشت. دم در، پسر پنج ساله‌اش را دید که در انتظار او بود.- بابا! یک سوال از شما بپرسم؟ - بله حتماً. چه سوال؟- بابا شما برای هر ساعت کار چقدر پول می‌گیرید؟ مرد با عصبانیت پاسخ داد : این به تو ربطی نداره. چرا چنین سوالی می‌پرسی؟- فقط می‌خواهم بدانم. بگویید برای هر ساعت کار چقدر پول می‌گیرید؟- اگر باید بدانی می گویم. 3500 تومان.- پسر کوچک در حالی که سرش پایین بود، آه کشید. بعد به مرد نگاه کرد و گفت: می‌شود لطفاً 1500 تومان به من قرض بدهید؟ مرد بیشتر عصبانی شد و گفت:‌ اگر دلیلت برای پرسیدن این سوال فقط این بود که پولی برای خرید اسباب بازی از من بگیری، سریع به اتاقت برو و فکر کن که چرا اینقدر خودخواه هستی. من هر روز کار می کنم و برای چنین رفتارهای کودکانه‌ای وقت ندارم. پسر کوچک آرام به اتاقش رفت و در را بست. مرد نشست و باز هم عصبانی‌تر شد. بعد از حدود یک ساعت مرد آرام تر شد و فکر کرد که شاید با پسر کوچکش خیلی خشن رفتار کرده است. شاید واقعاً او به 1500 تومان برای خرید چیزی نیاز داشته است. به خصوص اینکه خیلی کم پیش می‌آمد پسرک از پدرش پول درخواست کند. مرد به سمت اتاق پسر رفت و در را باز کرد. - خواب هستی پسرم؟ - نه پدر بیدارم. - من فکر می کنم با تو خشن رفتار کرده ام. امروز کارم سخت و طولانی بود و ناراحتی‌هایم را سر تو خالی کردم. بیا این هم 1500 تومان که خواسته بودی. پسر کوچولو نشست خندید و فریاد زد : متشکرم بابا. بعد دستش را زیر بالشش برد و از آن زیر چند اسکناس مچاله بیرون آورد. مرد وقتی دید پسر کوچولو خودش هم پول داشته دوباره عصبانی شد و گفت:‌ با اینکه خودت پول داشتی چرا دوباره تقاضای پول کردی؟ بعد به پدرش گفت: برای اینکه پولم کافی نبود، ولی الان هست. حالا من 3500 تومان دارم. آیا می‌توانم یک ساعت از کار شما را بخرم تا فردا زودتر به خانه بیایید؟ چون دوست دارم با شما شام بخورم...! [1]


پی نوشت :
[1] . کتاب احکام کار محمدعلی قدیری- نیز نرم افزار نیش ها و نوش­ها سایت اسک دین دات کام.

 بنام خدا

زنده بودن متفاوت

بدجوری زخمی شده بود.رفتم بالای سرش.نفس نفس می زد
بهش گفتم زنده ای ؟گفت: هنوز نه!
خشکم زد،تازه فهمیدم چقدر دنیامون با هم فرق داره.اون زنده بودن رو توی شهادت می دید و من ...

بنام خدا

ما براى امتحان آفریده شده ایم

 ما براى امتحان آفریده شده ایم. خوش به حال کسى که از آزمایش الهى پیروز و سرافراز بیرون آید، خوشا به حال شهدا و خانواده هاى آن ها.

شهید فرامرز حسینى

بنام خدا

منفورترین انسان

امام الصّادق (ع) :  

إنَّ أبغَضَ خَلقِ اللّه ِ عبدٌ اتّقَى النّاسُ لِسانَهُ .( میزان الحکمة ، ج 1، ص573 )

 
 منفورترین خلق خدا بنده اى است که مردم از زبان او بترسند.

بنام خدا

سامان یافتن کارها

 آیه شماره 2  از سوره مبارکه محمد : وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَآمَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَهُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ کَفَّرَ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَأَصْلَحَ بَالَهُمْ
ترجمه : و کسانى که (به خدا) ایمان آورده و کارهاى نیکو انجام داده‏اند و به آنچه بر محمّد نازل شده که حق است و از جانب پروردگارشان است، ایمان آورده‏اند، خداوند بدى‏هاى آنان را پوشاند و کارشان را به سامان رساند.
شرح : ایمان و عمل، از یکدیگر جدا نمى‏شوند. «آمنوا و عملوا الصّالحات و آمنوا»
ایمانى ارزش دارد که به اطاعت کامل از دستورات الهى بیانجامد. «بما نزّل على محمّد»
پیروى از دستورات انبیا، طبق ملاک و معیار حق است. «و هو الحق»
احکام و شریعت دین، براى رشد و تربیت انسان است. «نزّل... من ربّهم» (به عبارت دیگر، ربوبیّت الهى اقتضا مى‏کند که براى رشد و تربیت بندگان، برنامه‏اى حقیقى و به دور از انحراف فرو فرستاده شود.)
معیار حقّ وحقیقت، مطابقت با وحى ودستورات خداست. «هوالحقّ من ربّهم»
براى دریافت الطاف الهى، ایمان به تنهایى کافى نیست، بلکه عمل صالح و پیروى از رسول خدا نیز لازم است. «آمنوا و عملوا الصّالحات و آمنوا بما نزّل على محمّد... کفّر عنهم... و أصلح بالهم»
ایمان و عمل صالح، گذشته‏ها را جبران و آینده را بیمه مى‏کند. «کفّر... اصلح»
کفر، سبب تباهى عمل، و ایمان و عمل صالح، سبب اصلاح عمل مى‏گردد. «الّذین کفروا... اضلّ اعمالهم - الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات... أصلح بالهم»
گناهان و بدى‏ها مانع اصلاح انسان است، ابتدا باید آنها برطرف شود تا زمینه اصلاح فراهم گردد. «کفر عنهم سیئاتهم و أصلح بالهم»

بنام خدا

کدام مقاله را درکدام جورنال منتشر کنیم؟ (ژورنال)

یکی از مهمترین و همچنین شایع ترین اشتباهاتی که دانشجویان و اساتید دانشگاهی در انتخاب جورنال برای ارسال مقاله خود مرتکب می شوند این است که به نوع جورنال توجهی نمی کنند.

متنی که در ادامه می آید را بر اساس تجربیاتم و سوالاتی که روزانه از پژوهشگران محترم دریافت می کنم نگارش کرده ام و در انتهای همین مطلب نیز به پاره ای از متداولترین سوالات در زمینه انتخاب جورنال جهت ارسال مقاله و پاسخ به آن سوالات پرداخته ام:


جورنالها از نقطه نظرات متفاوتی می توانند تقسیم بندی بشوند ولی تقسیم بندی که در زیر ارائه می دهم یک تقسیم بندی کاربردی از نقطه نظر سیاستهای انتخاب مناسبترین جورنال برای ارسال یک مقاله است.

بر این اساس، می توان جورنالها ( البته جورنالهای معتبر و خوب، وگرنه به جورنالهای بی اعتبار و یا تقلبی کاری نداریم ) را به دو دسته زیر تقسیم کرد: ( لازم به ذکر است که این نامگذاری را صرفا از جهت آسان بودن توصیف جورنالها بکاربرده ام و نامگذاری استانداردی نمی باشد ):

دسته اول: جورنالهای پیشرو تولید علم.
دسته دوم: جورنالهای علمی.

در زیر به تفاوت های هر دو دسته جورنال فوق از نقطه نظرهای گوناگون می پردازم:

الف- نوع مقالات منتشر شده.
جورنالهای گروه اول فقط به انتشار نتایج پژوهش های جدیدی که جمله ای به علم اضافه کرده باشند می پردازند و از انتشار هر گونه مقاله دیگر پرهیز میکنند. این جورنالها معمولا مملو از نتایج یافته های پژوهش های دانشجویان دوره های Ph.D. و دوره های Post Doc.، متاآنالیزها، مقالات مروری توسط اساتید برجسته و شناخته شده در سطح جهانی و برندگان جوایز نوبل و سایر جوایز معتبر، مقالات محتوای گزارش اختراعات وکشف تکنیک های جدید، مطالعات Experimental و مطالعات Cohort ( آنهم نه همه مطالعات اکسپریمنتال و کوهورت ) می باشند.


مقالات از نوع کیس ریپورت نیز فقط درصورتی که گزارش دهنده یک مورد بسیار نادر و جالب باشند شانس انتشار در این جورنالها را دارند.


ولی جورنالهای گروه دوم به انتشار هر نوع مقاله ای که از نظر ساختار نگارشی اشکال نداشته باشد و پژوهش آن نیز از نظر متدلوژی تحقیق نیز بر اساس استواری باشد و یافته های آن Valid و Reliable باشد می پردازند. حتی بسیاری از مقالات حاصل از پژوهش های دانشجویان دوره های کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی و اساتید برجسته دانشگاهی نیز در زمره این مقالات قرار می گیرند و راهی به جورنالهای گروه اول پیدا نخواهند کرد.


این جورنالها معمولا برخلاف جورنالهای گروه اول، مقالات مروری را نیز از اساتید نا مشهور و حتی دانشجویان می پذیرند. این جورنالها معمولا به انتشار مقالات آموزشی، مقالات مروری کوتاه، کیس ریپورتها و سایر انواع مقالات دیگر نیز با سختگیری کمتری نسبت به جورنالهای گروه اول می پردازند.

ب- نقش در کتب مرجع:
بدیهی است که کتابهای مرجع و Text book نیز درویرایش های بعدی خود به یافته های جورنالهای گروه اول استناد می کنند و احتمال ارجاع به یافته های درون جورنالهای گروه دوم توسط کتب مرجع کمتر است، هرچند که صفر نیست.

ج- ایمپکت فاکتور:
نکته خیلی خیلی مهمی که از نظر ایمپکت فاکتور این جورنالها باید به آن اشاره کرد این است که ایمپکت فاکتور فقط درمورد جورنالهای گروه اول است که ارزش دارد و معیاری مناسب برای مقایسه اعتبار جورنالهای آن گروه است. درحالی که جورنالهای نوع دوم اصولا جورنالهایی هستند که احتمال ارجاع به مقالات آنها کمتر است و بنابراین حتی اگر این جورنالها در ISI نمایه شده و بعدا در پایگاه Journal Citation Report (JCR) از موسسه اطلاعات علمی ( ISI ) لیست شده و برای آنها Impact Factor محاسبه شده باشد، اصولا ایمپکت فاکتور برای مقایسه اعتبار این جورنالها معیار مناسبی نیست. علت این است که این جورنالها مملو از مقالات آموزشی ،مقالات مروری و سایر مقالاتی هستند که به نوعی به یافته های جدید اشاره نمی کنند و بنابراین احتمال اینکه سایر پژوهشگران در نگارش مقالات خود به مقالات درون این گروه از جورنالها استناد کرده و به آنها ارجاع بدهند بسیار کمتر می باشد.


بنابراین جورنالهای گروه دوم ممکن است ایمپکت فاکتور پایینی داشته باشند و یا اصلا در آی اس آی نمایه نشده باشند ولی درعین حال جورنالهای معتبری باشند. همینجا به یک نکته درزمینه آی اس آی اشاره می کنم که آی اس آی فقط یکی از موسسات نمایه سازی علم است و تنها موسسه نیست.


البته دربین سیستمهای مختلف، از بقیه معتبر تر است ولی بسیاری از جورنالهای معتبر که حتی در رده جورنالهای گروه اول قرار دارند حتی برای قرار گرفتن در لیست آی اس آی اقدام نکرده اند و برای سنجش اعتبار یک جورنال باید بصورت عملی به مجموعه ای از چندین فاکتور توجه کرد که نمایه شدن یک جورنال در آی اس آی و یا دیتابیس های دیگر نظیر پابمد و اسکوپوس و ... تنها یکی از این فاکتورهاست که متاسفانه بعلت وجود تب آی اس آی در ایران و سایر کشورهای درحال توسعه، معمولا آن سایر فاکتورها به فراموشی سپرده می شود.

د- خوانندگان:
نکته جالبی که دراینجا وجود دارد این است که خوانندگان جورنالهای گروه اول عمدتا شامل دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی و سایر پژوهشگران است که درحال انجام پژوهش می باشند. به عبارتی دیگر، خوانندگان این گروه از جورنالها همگی پژوهشگر هستند و به قصد انجام مرور منابع و به قصد ارجاع به مقالات آن جورنالها در مقالات خودشان، به خواندن این جورنالها مبادرت می ورزند. این جورنالها معمولا در کتابخانه های تخصصی دانشگاه ها وجود دارد و در قفسه های عمومی کمتر به چشم می خورند.


ولی خوانندگان جورنالهای گروه دوم عمدتا افرادی هستند که از نظر حرفه ای و شغلی نیاز به Up to date نگهداشتن خود دارند و حال و حوصله مطالعه مقالات مربوط به پژوهش های بیسیک را ندارند چون اصلا به آن نیازی ندارند. مثلا پزشک متخصصی که چند سال است فارغ التحصیل شده نمی رود و مشترک جورنال فوق تخصصی رشته خودش که تکنیک های پیچیده و موضوعات کاملا بیسیک را منتشر می کند بشود. برعکس، این متخصص علاقه دارد از جورنالهای گروه دوم مطالعه کند که بسیاری از مقالات آنها آموزشی و یاد آوری کننده نکات عمومی و رایج حرفه ای می باشد.

ه- تعداد جورنالها:
جورنالهای گروه اول جورنالهای بسیار معدودو انگشت شماری در هر رشته می باشند. متخصصان و دانشجویان هر رشته معمولا نمی توانند به تعداد بیش از 10 یا 20 عدد از این جورنالهای رشته خود را شمارش کنند.


حتی دربین اینها نیز برخی از جورنالها از جایگاه ثابت و دست نیافتنی از نظر ایمپکت فاکتور و سایر معیارهای اعتبار سنجی این جورنالها نسبت به سایر جورنالهای همان گروه برخوردارند و انتشار یک مقاله توسط یک پروفسور یا دانشجو در طول عمرش در یکی از این جورنالها همیشه مترادف با پرستیژ علمی و کاری و اعتبار و جایگاهی است که بسیاری از همقطاران از عهده آن برنیامده اند. انتشار حتی یک مقاله توسط یک پژوهشگر در طول عمرش در یکی از این جورنالها یک رویای اغلب دست نیافتنی می باشد.


ولی جورنالهای گروه دوم تعدادشان چندین برابر جورنالهای گروه اول است و تقریبا به راحتی می توان بیش از یکصد جورنال از این گروه را برای هر رشته علمی لیست کرد.

و- جورنالهای داخل ایران از کدام دسته اند؟
وزارتهای بهداشت و درمان، و وزارت آموزش عالی آمده اندو جورنالهایی راکه توسط دانشگاه های مختلف کشور منتشر می شوند را به دو دسته علمی-پژوهشی و علمی-ترویجی تقسیم کرده اند. یکی از معیارهای اصلی این تقسیم بندی، نسبت و تعداد مقالات اوریجینال نسبت به کل مقالات منتشر شده در جورنالها درنظر گرفته شده است.


با اینحال از نظرمن تمامی این جورنالها یعنی چه آنها که علمی پژوهشی هستند و چه آنها که علمی ترویجی هستند، در زمره جورنالهای گروه دوم قرار دارند و کشور مافاقد حتی یک جورنال از نوع جورنالهای گروه اول می باشد.


نه تنها کشور ما، بلکه تقریباهیچ کدام از کشورهای درحال توسعه دارای جورنالی از نوع اول نیستند و همه جورنالهای گروه اول وابسته به انجمنهای علمی جهانی و بین المللی مشهور در هر رشته هستند که مقر آن انجمن ها در کشورآمریکا و یا بعضی از کشورهای اروپایی نظیر انگلستان است.

ز- ناشر:
همانطور که قبلا هم اشاره کردم، درپشت اغلب جورنالهای گروه اول سازمانهای بین المللی علمی و شناخته شده قرار دارند.


این جورنالها گاهی بصورت اختصاصی توسط همان سازمانها منتشر می شوند ( نظیر جورنال JAMA در آمریکا ) و گاهی نیز در گروه ناشران برجسته ای قرار می گیرند و می توان آنها را در لیست مجموعه هایی نظیر Nature Publishing Group (NPG) و تیلور و فرانسیس (T & F) و Oxford Journals، و نیز بخشی از ( و نه تمام ) جورنالهای لیست شده در مجموعه هایی نظیر Wiley Interscience و Sciencedirect و Springer پیدا کرد. درپشت بسیاری از این جورنالها نیز دانشگاه های معتبری نظیر هاروارد، آکسفورد، کمبریج، و ... قرار دارند.


جورنالهای دوم نیز تقریبا نیمی از آنها دارای پشتوانه دانشگاهی هستند ( همانند جورنالهای علمی پژوهشی داخل ایران ) و برخی نیز توسط ناشران حرفه ای و تازه متولد شده منتشر می شوند.




سوالات متداول در زمینه انتخاب جورنال مناسب برای انتشار مقالات:




در ادامه با توجه به تجربه ای که در چند سال اخیر درارتباط با نگارش مقالات و ارسال مقالات خودم و دوستان و همکارانم به جورنالهای مختلف بدست آورده ام، و باتوجه به جستجوهای مداومی که بر روی جورنالها انجام می دهم و مکاتبات روزمره ای که با جورنالها و ناشران مختلف دارم، به تعدادی از سوالات متداول (Frequently Asked Questions: FAQ) در زمینه انتخاب جورنال مناسب و پاسخ های آن می پردازم. سوالات زیر ممکن است در ذهن هر یک از دانشجویان و یا اعضای محترم هیئت علمی وجود داشته باشد ولازم به توضیح است که پاسخ های ارائه شده به این سوالات متداول تنها بر اساس تجربیات شخصی من است و وحی منزل نیست!


سوال یک:


دانشجوی کارشناسی ارشد آی تی هستم. مقاله ای از نتایج پایان نامه خود تهیه کرده ام. آن را به کجا بفرستم؟
پاسخ: درصورتی که پژوهش شما یک اختراع یا یک اکتشاف یا یک نکته و فرضیه کاملا جدید نباشد خودتان را معطل نکنید ووقت خودتان را در گشت و گذار و مکاتبه با جورنالهای گروه اول به هدر ندهید. یکی از جورنال های گروه دوم را انتخاب کنید. همین جورنالهای گروه دوم نیز خودشان رتبه هایی دارند و سخت و آسان هستند. حد اکثر یکی از معتبر ترین های آنها را انتخاب و شانس خود را آزمایش کنید وگرنه مستقیم به سمت آسانگیر ترین جورنالهای معتبر در این گروه بروید.





سوال دو:

دانشجوی دکترای تخصصی PhD هستم. مقاله Original ناشی از یافته های پژوهش دوره دکترای خودم را در کجا منتشر کنم؟
پاسخ: معمولا عناوین پژوهش های پایان نامه های دانشجویان دکترای تخصصی از نوعی است که به یک هایپوتز جدید اشاره دارد و یافته های آن باعث افزایش یک جمله به علم در رشته تخصصی مربوطه می شود. توصیه من این است که حتما شانس خودتان را در یک یا دو تا از جورنالهای گروه اول امتحان کنید. برای انتخاب همان جورنال نیز با فرد باتجربه و یا استادتان ( درصورتی که تجربه خوبی درزمینه انتشار دارد ) مشورت کنید تا بالاترین جورنالی را که احتمال دارد مقاله شما را قبول بکند انتخاب کنید.


البته خیلی هم ایده آل فکر نکنید و اگر مقاله شما مردود شود افسرده نشوید. انتشار یک مقاله توسط دانشجوی دکترای تخصصی در جورنالهای گروه دوم نیز امری کاملا قابل قبول است. تازه همین جورنالهای گروه دوم هم ممکن است به آسانی مقاله شما را مردود کنند.

سوال سه:


استاد دانشگاه هستم و در زمینه ایکس پژوهش های متعددی انجام داده ام که عمده آنها توسط دانشجویان PhD من و یا دانشجویان تخصصی من انجام شده است. مقاله ای از نوع مقاله مروری (Review Article) نگارش کرده ام. آن را به کدام جورنال بفرستم؟
پاسخ: راهکاری که برای شما پیشنهاد می کنم دقیقا مشابه راهکاری است که برای سوال قبلی پیشنهاد کردم. شما حتما شانس خودتان را در یکی از جورنالهای تاپ وگروه اول بیازمایید. بهتر است لیستی از میزان سخت گیری و اعتبار تعدادی از جورنالهای مرتبط با رشته تخصصی خودتان انتخاب کنید ( مثلا 5 عنوان جورنال از بالا به پایین ) و طبق یک برنامه مشخص ازاولین جورنال شروع کرده و به پایین بروید تا بهترین جورنالی که ممکن است مقاله شما راپذیرش کند را Missed نکرده باشید. برای انتشار این مقاله شاید یک سال از این جورنال به آن جورنال بروید و یا بیشتر، ولی خسته نشوید و به محض آنکه اولین جورنال مقاله شما را بعد از دو روز از دریافت آن مردود کرد افسرده نشده و مقاله خودتان را به یک جورنال محلی نفرستید. البته واقع بین هم باشید و من پژوهشگری را در ایران نمی شناسم که توانسته باشد یک مقاله مروری در یکی از جورنالهای گروه Nature و یا همسطح با آن منتشر کرده باشد. اگر دوستان یکی از پژوهشگران داخل کشور را می شناسند که موفق شده باشد یک مقاله در یکی از جورنالهای دارای ایمپکت فاکتور بالای 20 بعنوان مولف اول منتشر کرده باشد حتما به من خبر بدهند.

سوال چهار:


یک پژوهشگر باسابقه هستم که پژوهشی از نوع متاآنالیز انجام داده ام و یا دارای یک تئوری هستم. مقاله را کجا منتشر کنم؟
پاسخ: حتما شانس خودتان را در بالاترین جورنال در رشته مورد نظر آزمایش کنید. مراقب باشید که نتایج پژوهش یا تئوری شما را قبل از انتشار سرقت نکنند.

سوال پنجم:

دانشجوی دکترای تخصصی جراحی قلب هستم. اخیرا یک تکنیک جدید برای درمان نوع خاصی از بیماران قلب ابداع کرده و آن را بر روی تعدادی از بیماران آزمایش کرده ایم. نتایج این پژوهش را بصورت مقاله در کجا منتشر کنم؟
پاسخ: حتما ابتدا مقاله تان را به بالاترین جورنال در رشته خودتان بفرستید. به عبارتی بروید و تاپ ترین جورنال منتشر کننده تازه های جراحی قلب و عروق را درجهان پیدا کنید و مقاله خودتان را به آنجا بفرستید. قبل از آنکه این کار را بکنید حتما اطمینان حاصل کرده باشید که تمام ساختار نگارش مقاله را بخوبی رعایت کرده باشید. اگر پژووهش شما از نوع اکسپریمنتال بوده است ( که احتمالا هم همین است ) حتما آن را قبلا در سایتهای ثبت کننده ترایال ها رجیستر کرده باشید. مستندات مرتبط با اخلاق پژوهش شامل تهیه نامه کتبی و رسمی از کمیته اخلاق پژوهش دانشگاه و ترجمه رسمی آن، برگه Information sheet مربوط به دریافت کنندگان شیوه جدید درمانی و نیز Consent form را حتما به انگلیسی ترجمه رسمی کنید و ضمیمه نسخه کامل مقاله بکنید. در نگارش بخش اینتروداکشن مقاله خود و بویژه در بخش Statement of problem و نیز اشاره به Gap in knowledge استادانه عمل کنید. بخش اینتروداکشن مقاله را خیلی خوب نگارش کنید.

بخش متدلوژی را که در آن به روش تکنیک بکار برده شده اشاره کرده اید خیلی منظم و دقیق بنویسید. در تهیه فایلهای جانبی جهت ارسال مقاله به جورنال نیز دقت کافی بکنید و فورمهای Authorship forms و فورم مخصوص گارانتور پژوهش ( اگر جورنال آن را درخواست بکند ) به خوبی و با دقت تهیه کنید.

بخش دیسکاشن مقاله را خیلی استادانه نگارش کنید. حتما به یکایک جملاتی که از ابتدا تا انتهای مقاله نوشته اید توجه کنید و هیچ چیز اضافی نباشد و هرچیز لازمی هم اشاره شده باشد.

و درانتهای کار حتما مقاله را به ویراستار انگلیسی الاصل بدهید که مقاله شما را حتی دوباره نویسی کند و تمام جملات آن را اصلاح کند.


اگر موارد بالا را خوب رعایت کرده باشید و درمواردی که طرح شما از نظر آماری نیز بخوبی آنالیز شده باشد و از تکنیک های مناسب Multivariate statistics نیز بویژه برای کنترل کردن متغیرهای مخدوش کننده استفاده بهینه کرده باشید، هیچ دلیلی ندارد که حتی یک جورنال با ایمپکت فاکتور بالای 50 ، نظیر New england journal of medicine هم مقاله شما را که یک کشف و تکنیک جدید در پزشکی بوده است را استقبال و منتشر نکند.




سوال ششم:

دانشجوی دکترای تخصصی رشته بیماری های پوست هستم. متوجه شدیم که داروی ایکس که یک داروی استاندارد جهانی برای درمان فلان بیماری است، بر روی بیماران شهر ما که با آن بیماری به ما مراجعه می کنند تاثیری ندارد. پژوهشی بر روی این داستان انجام داده ایم که نتیجه آن نگارش پایان نامه دکترای تخصصی من شده است و مقاله ای نیز از درون آن نگارش کرده ام. این مقاله را به کجا بفرستم؟


پاسخ: شانس خودتان را در یکی از پایین ترین جورنالهای گروه اول بیازمایید و اگر به نتیجه نرسیدید به گروه دوم بروید. به احتمال زیاد مقاله شما در یکی از جورنالهای گروه اول منتشر نمی شود، هرچند که یافته های مهمی را در پژوهش خودتان بدست آورده اید.

سوال هفتم:

فارغ التحصیل کارشناسی ارشد میکروب شناسی هستم. برای اخذ پذیرش در مقطع پی اچ دی در خارج از کشور لازم دارم که تعدادی مقاله در رزومه خودم داشته باشم که شانس پذیرشم را بالا ببرد. چه کنم؟


پاسخ: از نتایج پژوهش اوریجینال پایان نامه کارشناسی ارشد خودتان حد اقل یک مقاله اوریجینال تهیه و به یکی از جورنالهای گروه دوم بفرستید. همزمان اقدام به نگارش یک یا دو مقاله مروری نیز در شاخه ای متمرکز از رشته تان که در آن رشته تسلط بیشتری دارید و مرور منابع کاملتری انجام داده اید و یا امکان اینکار برای مشا مقدور است، بفرمایید. دو مقاله مروری کوتاه از این مسیر تهیه کنید و به دو جورنال از جورنالهای گروه دوم بفرستید. از بین جورنالهای گروه دوم نیز احتمالا باید سعی کنید آسانگیر ترین جورنال را انتخاب کنید و وقت خود را معطل جورنالهای سخت گیر تر در جورنالهای گروه دوم نکنید.

سوال هشتم:

فارغ التحصیل و یا دانشجوی سال چهارم کارشناسی ( لیسانس ) هستم. می خواهم یک مقاله منتشر کنم. چه کنم؟


پاسخ: شما می توانید در صورتی که قبلا در کارگاه های مقاله نویسی شرکت کرده اید، یک مقاله آموزشی کوتاه درموضوعی که به آن تسلط بیشتری دارید نگارش کنید. این مقاله کوتاه را به یکی از آسانگیر ترین جورنالهای گروه دوم ارسال نمایید. درصورتی که آشنایی با روش نگارش مقالات ندارید از این کار پرهیز کنید و وقت خودتان را صرف مطالعه کتب روش تحقیق و روش نگارش مقاله کنید و هرگاه توانایی نگارش یک مقاله کوتاه بصورت استاندارد را درخود یافتید به نحوی که در سطور قبل اشاره کردم اقدام کنید. در این حالت نیز هدف از نگارش مقاله توسط شما فقط این است که انگیزه ای برای پیشرفت های آتی علمی در شما پدید آمده باشد و انتشار یک مقاله کوتاه آموزشی باعث شده باشد که در این مسیر به پاره ای از توانایی ها و قابلیت های علمی خود به ویژه در زمینه نگارش علمی افزوده باشید و تشویقی برای آینده شما باشد. حتی این مقاله ممکن است در افزایش شانس شما در پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه های خارج از کشور موثر باشد.

سوال نهم:

برای افزایش شانس پذیرش مقاله در بهترین جورنال ممکن چه باید کرد؟


پاسخ: به تجربه من ثابت شده است که لازم است به موارد زیر حتما توجه کنید:


اولا اینکه مقاله خودتان را به یک نفر ازهمکاران بسپارید که از نظر متدلوژی و همچنین از نظر ساختار نگارشی مقالات آکادمیک بررسی و نقد کند و اصلاحات لازم را بر روی آن انجام دهید. مطالعه مقاله شما توسط همکارتان و یا یک نقاد حرفه ای معمولا باعث می شود که نگارش مقاله شما به میزان قابل توجهی تغییر کند و ساختار آکادمیک بگیرد و از اشتباهات ساختاری که ممکن است با مشاهده آنها توسط سردبیر جورنال باعث مردود شدن مقاله شما شود جلو گیری کند. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اهمیت نقد مقالات قبل از ارسال به جورنال اینجا را کلیک کنید).


دوما اینکه حتما مقاله خودتان را اگر بزبان انگلیسی تسلط ندارید به زبان فارسی نگارش کنید. سپس معادل انگلیسی کلمات تخصصی مربوط به ترمینولوژی رشته خودتان را در داخل پرانتز در جلوی هر کلمه یا هر اصطلاح یاددداشت کنید که مترجم ( مترجم فارسی به انگلیسی ) بتواند بهنگام ترجمه متن، بهترین و مناسب ترین کلمات را انتخاب کند. از مترجم بخواهید که از ترجمه تحت الفظی خودداری کند و معنای یک جمله را ابتدا درک کند و سپس با استفاده از دامنه لغات خودش اقدام به نگارش آن جمله به زبان انگلیسی بکند و صرفا کلمات را از فارسی به انگلیسی ترجمه نکند که درآن صورت حاصل کار خیلی وحشتناک می شود.


سوما اینکه چه مقاله شما را یک دارالترجمه رسمی ترجمه کرده باشد و یا یک فرد فارسی زبان دارای مدرک دکترای زبان انگلیسی ترجمه کرده باشد، و چه آنکه خودتان مقاله را از ابتدا بزبان انگلیسی نوشته باشید، حتما باید مقاله را به یک ویراستار انگلیسی الاصل بفرستید. مقالاتی که من و دوستانم به ویراستار می فرستیم معمولا دهها ایراد گرامری و نقطه گذاری و کاربرد اشتباه کلمات از آن گرفته می شود و بعضی جملات نیز اصولا از نظر نگارش دوباره نویسی می شود. در این حالت مقاله به وضعیت بهتری تبدیل شده است. ( جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ویرایش انگلیسی مقالات توسط ویراستار Native American بر روی این جمله کلیک کنید ).


چهارم اینکه با توجه به فورمت جورنال، فایلهای ضمیمه لازم را تهیه کنید و بخصوص در تهیه Cover Letter و Title Page استاندارد توجه کنید. اصلا اولین چیزی که سردبیر جورنال از مقاله شما مطالعه میکند همان کاور لتر شما است. Cover letter را خیلی کلاسیک نگارش کنید و طوری نباشد که سردبیر از مطالعه همان یک پاراگراف کاور لتر شما چنین برداشت کند که با یک نویسنده ناشی سر وکار دارد. حتما از یک فرد باتجربه بخواهید که کاور لتر خوبی برای مقاله شما بنویسد. در نگار کاور لتر و تایتل پیج، حتما توجه کنید که تمام آیتمهایی را که جورنال از شما خواسته است به آنها اشاره کنید.


پنجم این که در نگارش ابستراکت مقاله بیشترین دقت و وسواس را به خرج بدهید. اولین چیزی که سردبیر و داوران مجلات نگاه می کنند، ابستراکت مقاله شما است ( البته بعد از عنوان مقاله ).


ششم و آخر اینکه در انتخاب جورنال مناسب و هم سطح با مقاله تان مرتکب اشتباه نشوید. خیلی بیش از حد ایده آل گرایانه به موضوع نگاه نکنید و توقع نداشته باشید که اولین مقاله تان در بهترین جورنال منتشر شود. ولی سعی کنید مقاله خودتان را با توجه به اطلاعات و راهنمایی های همکاران و کسانی که دراین زمینه تجربه دارند، به بهترین جورنالی که ممکن است آن مقاله را پذیرش کند بفرستید. از تجربه کسانی که قبلا دراین مسیر سنگلاخ بارها رانندگی کرده و ماشین شان پنچر شده و ماشین را کول خود کرده و از جاده به سلامت گذشته اند استفاده بهینه بکنید.


متن بالا تنها حاوی نتایج تجربیات شخصی من بوده است و قطعا کامل و بی نقص نیست. درصورتی که پژوهشگران ارجمند نکاتی در نظر دارند که می تواند تکمیل کننده نظرات بالا باشد و یا اصلاح کننده اشتباهات من باشد، می توانند از طریق ایمیل با من تماس بگیرند.

نویسنده : مظاهری

ایمیل نویسنده: h.mesam@gmail.com

چگونه یک مقاله علمی بنویسیم؟

قسمت اول

این اصول برای تمام علوم اعم از انسانی ، فنی مهندسی ، پزشکی ، هنر قابل استفاده است.

مقدمه

مقاله علمی معمولاً در نتیجه پژوهش منطقی، ژرف و متمرکز نظری، عملی یا مختلط، به کوشش یک یا چند نفر در یک موضوع تازه و با رویکردی جدید با جهت دستیابی به نتایجی تازه، تهیه و منتشر می‏گردد. (اعتماد و همکاران، 1381، ص2) چنین مقاله‏ای در واقع گزارشی است که محقق از یافته‏های علمی و نتایج اقدامات پژوهشی خود برای استفاده سایر پژوهشگران، متخصصان و علاقه‏مندان به دست می‏دهد.

تهیه گزارش از نتایج مطالعات و پژوهش‏های انجام شده، یکی از مهم‏ترین مراحل پژوهشگری به شمار می‏رود؛ زیرا اگر پژوهشگر نتواند دستاوردهای علمی خود را در اختیار سایر محققان قرار دهد، پژوهش او هر اندازه هم که مهم باشد، به پیشرفت علم کمکی نخواهد کرد؛ چون رشد و گسترش هر عملی از طریق ارائه و به هم پیوستن دانشِ فراهم آمده از سوی فردفرد اندیشمندان آن علم تحقق می‏یابد.

همان طور که پژوهشگر پیش از اقدام به پژوهش، نیازمند توجه و بررسی یافته‏های علمی پژوهشگران قبل از خود است تا بتواند یافته‏های علمی خود را گسترش بخشد، دیگران نیز باید بتوانند به یافته‏های پژوهشی او دسترسی پیدا کنند و با استفاده از آنها فعالیت‏های علمی خود را سازمان داده، در ترمیم و تکمیل آن بکوشند.

از امتیازهای مهم یک مقاله می‏توان به مختصر ومفید بودن، بِروز بودن و جامع بودن آن اشاره کرد؛ زیرا محقق می‏تواند حاصل چندین ساله پژوهش خود در یک رساله، پایان‏نامه، پژوهش، یا حتی یک کتاب را به اختصار در یک مقاله علمی بیان کند تا پژوهشگران دیگر بتوانند با مطالعه آن مقاله از کلیات آن آگاهی یابند و در صورت نیاز بیشتر، به اصل آن تحقیقات مراجعه کنند.

بدین منظور، امروزه نشریات گوناگونی در زمینه‏های مختلف علمی- پژوهشی نشر می‏یابد و مقاله‏های به چاپ رسیده در آنها، اطلاعات فراوانی را در اختیار دانش پژوهان قرار می‏دهند. لازم است محققان با شیوه تدوین مقالات علمی آشنا باشند تا بتوانند با استفاده از شیوه‏های صحیح، با سهولت، نتایج تحقیقات و مطالعات خود را به صورت مقاله در اختیار علاقه‏مندان قرار دهند.

نوشتن مقاله مستلزم رعایت اصولی در ابعاد مختلف محتوایی، ساختاری و نگارشی است.

ملاک‏های محتوایی مقاله

یکی از مهم‏ترین ابعاد مقاله علمی، محتوای علمی و ارزشمندیِ کیفی آن است. مقاله باید یافته‏های مهمی را در دانش بشر گزارش نماید و دارای پیامی آشکار باشد؛ بنابراین پیش از تهیه مقاله، محقق باید از خود بپرسد که آیا مطالب او آن‏قدر مهم است که انتشار آن قابل توجیه باشد. آیا دیگران از آن بهره خواهند برد؟ و آیا نتایج پژوهش او، کار آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟ (هومن، 1378، ص 82). در اینجا به چندین اصل مهم از اصول و معیارهای محتوایی پژوهش علمی اشاره می‏گردد که توجه به آنها قبل از تهیه مقاله به ارتقای کیفیت آن کمک می‏نماید.

• فرایند «تفکر»: تفکر، تلاش برای معلوم کردن مجهول با استفاده از علوم موجود است. (غرویان، 1368، ص11) بنابراین اساسی‏ترین محور محتوایی یک پژوهش علمی، آن است که مجهولی را روشن نماید. بر این اساس، هر پژوهش علمی در پی پاسخ دادن به پرسش‏هایی است که تاکنون برای مخاطبان کشف نشده است. از این رو پژوهش علمی همیشه با طرح یک یا چند سئوال آغاز می‏شود که محقق در صدد پاسخگویی به آنهاست.

• منطقی بودن: منطق که راه درست اندیشیدن (تصور) و صحیح استدلال آوردن (تصدیق) را می‏آموزاند، (مطهری، 1372، ص 21) ابزار ضروری یک مقاله علمی است و محقق باید شایستگی لازم را در استدلال آوردن، تحلیل محتوا و نتیجه‏گیری داشته باشد. قواعد تعریف، طبقه‏بندی، استنباط‏های قیاسی و استقرایی، روش‏های مختلف نمونه‏برداری و غیره همه از ویژگی‏های منطقی یک مقاله علمی است که محقق باید به آنها توجه داشته باشد. (هومن، 1374، ص 19).

• انسجام و نظام‏دار بودن: مرتبط بودن اجزای مختلف مقاله با همدیگر، همچنین متناسب بودن آنها با عنوان مقاله و ارتباط عناوین فرعی با همدیگر، از جمله مواردی است که به تحقیق، یکپارچگی و انسجام می‏بخشد. بر این اساس، محقق باید عناوین فرعی مقاله خود را با نظمی منطقی از یکدیگر مجزا کرده، ارتباط بخش‏ها را مشخص نماید.

• تراکمی بودن: از آنجا که هدف پژوهش پاسخ به سئوال هایی است که تا آن زمان دست کم از نظر محقق، پاسخی منطقی برای آن وجود نداشته است، هر پژوهش علمی باید از یک سو به منظور کشف دانش جدید، و از سوی دیگر، برای تکمیل دانش، صورت پذیرد. بنابراین هدف اصلی یک مقاله، کشف یا تکمیل دانش بشری است، نه تکرار دوباره آن با عبارات مختلف. (هومن، 1374، ص 20).

• تناسب موضوع با نیازهای فعلی جامعه علمی: هر پژوهش علمی باید نیازهای اساسی جامعه علمی خود را در نظر گرفته، در صدد حل آن مسایل برآید؛ بنابراین از طرح موضوعاتی که از اولویت تحقیقی برخوردار نیستند و جامعه علمی، بدانها نیاز ندارد، باید احتراز نمود.

• خلاقیت و نوآوری: هر تحقیق علمی زمانی می‏تواند در ارتقای سطح دانش، موفق و موثر باشد که از فکری بدیع و خلّاق برخوردار باشد. مقالاتی که به جمع آوری صِرف بسنده می‏کنند، نمی‏توانند سهم عمده‏ای در پیشرفت دانش بشری داشته باشند.

• توضیح مطلب در حدّ ضرورت: از جمله مواردی که محقق در گزارش نویسی پژوهش خود (مقاله) باید بدان توجه کند، پرهیز از حاشیه‏روی و زیاده‏گوییِ افراطی است؛ همچنان که خلاصه‏گویی نباید به حدّی باشد که به ابهام و ایهام منجر شود؛ بر این اساس محقق باید به حدّی مطالب را تبیین کند که مقصود وی برای خواننده، روشن شود.

• متناسب بودن با نظریه‏ها: هر رشته علمی، متشکل از نظریه‏ها و قوانینی است که مورد اتفاق صاحب‏نظران آن فن است. یافته‏های به دست آمده در تحقیقات میدانی یا توصیفی نباید با قوانین کلی آن رشته تخصصی منافات داشته باشد.

• اجتناب از کلی گویی: هدف نهایی علم، صورتبندی یک «نظریه»(3) و «تبیین کردن»(4) یکی از اصول مهم نظریه است. (دلاور، 1371، ص 33) از این رو محقق باید بتواند مباحث علمی خود را به روشنی توضیح دهد و با زبان گویا آن را تبیین و از کلی گویی اجتناب نماید.

• گزارش روش‏شناسی تحقیق: «تحقیق»(5) فرایندی است که از طریق آن می‏توان درباره ناشناخته‏ها به جست و جو پرداخت و از آن، شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آنها به یافته‏ها «روش‏شناسی»(6) نامیده می‏شود. این سئوال که چگونه داده‏ها باید گردآوری شود و مورد تفسیر قرار گیرد، به طوری که ابهام حاصل از آنها به حداقل ممکن کاهش یابد؟» از موارد مهم تحقیق علمی است. (سرمد و همکاران، 1379، ص 22). یک تحقیق علمی زمانی می‏تواند مطالب خود را به اثبات برساند که از روش گردآوری مناسبی برخوردار، و آن روش‏ها در مقاله به خوبی بیان شده باشد.

ساختار مقاله علمی

نوشتن مقاله مستلزم داشتن طرحی مدوَّن است. در گزارش یک تحقیق نه تنها باید ارزش‏های محتوایی را مراعات کرد، بلکه باید از ساختار روشمندی نیز پیروی کرد. امروزه تحقیقات فراوانی انجام می‏شود، اما تنها بخش کوچکی از آنها در مقالات منتشر می‏گردد. یکی از دلایل آن، عدم مهارت محقق در تهیه و تدوین ساختاری مقاله علمی است.

ساختار مقاله و تهیه گزارش از یک پژوهش علمی، با توجه به روش به کار گرفته شده در پژوهش، متفاوت است. دانشمندان در یک تقسیم بندی کلی، روش‏های استفاده شده در علوم را به دو دسته تقسیم می‏کنند. روش‏های کمی که در آنها از داده‏های کمّی در تحقیق استفاده می‏شود (تحقیقات میدانی) و روش‏های کیفی که در آنها از داده‏های کیفی (تحقیقات کتابخانه‏ای) استفاده می‏شود.(سرمد و همکاران، 1379، ص 78).

مراحل گزارش یک پژوهش (مقاله) با توجه به روش اتخاذ شده در تحقیق، با تفاوت هایی بیان می‏گردد.

به دلیل یکسان بودن هر دو روش در مراحل مقدماتی، و برای پرهیز از تکرار در اینجا مراحل مقدماتی را به صورت مجزا می‏آوریم.

مراحل مقدماتی گزارش پژوهشی

موضوع یا عنوان مقاله

عنوان، مفهوم اصلی مقاله را نشان می‏دهد و باید به طور خلاصه، مضمون اصلی پژوهش را نشان دهد.

عنوان مقاله باید جذاب باشد، یعنی به گونه‏ای انتخاب شود که نظر خوانندگان را که معمولاً ابتدا فهرست عناوین مندرج در یک مجله علمی را می‏خوانند به خود جلب نماید. همچنین عنوان باید کوتاه و گویا و تنها بیانگر متغیرهای اصلی پژوهش باشد. تعداد کلمات در عنوان را حداکثر دوازده واژه بیان کرده‏اند. (سیف، 1375، ص 12).

نام مؤلف یا مؤلفان و سازمان وابسته

بعد از عنوان پژوهش، نام مؤلف یا مؤلفان ذکر می‏شود و در سطر زیر آن، نام دانشگاه یا مؤسسه که هر یک از مؤلفان در آن مشغول به کارند، می‏آید. اگر پژوهش به وسیله دو یا چند نفر انجام بگیرد و همه آنها به یک دانشگاه یا مؤسسه وابسته باشند، نام مؤسسه یک‏بار، آن هم به دنبال نام مؤلفان ذکر می‏شود. اما اگر هر یک از مؤلفان به سازمان خاصی وابسته باشند، باید بعد از نام هر یک از آنان، بلافاصله نام مؤسسه‏ای که به آن وابسته‏اند، ذکر شود. ترتیب قرار گرفتن نام مؤلفان به دنبال یکدیگر، معمولاً متناسب با میزان مشارکت آنان در انجام پژوهش است؛ اما اگر میزان مشارکت همه افراد در اجرای پژوهش یکسان باشد، اسامی آنان به ترتیب حروف الفبا در دنبال هم قرار می‏گیرد. (هومن، 1378، ص 84).

چکیده

چکیده، خلاصه جامعی از محتوای یک گزارش پژوهشی است که همه مراحل و اجرای اصلی پژوهش را در خود دارد. هدف‏ها، پرسش‏ها، روش‏ها، یافته‏ها و نتایج پژوهش، به اختصار، در چکیده آورده می‏شود. در متنِ چکیده باید از ذکر هرگونه توضیح اضافی خودداری شود. مطالب چکیده باید فقط به صورت گزارش (بدون ارزشیابی و نقد) از زبان خود پژوهشگر (نه نقل قول) به صورت فعل ماضی تهیه شود.

چکیده در حقیقت بخشی کامل، جامع و مستقل از اصل گزارش در نظر گرفته می‏شود و نباید پیش از انجام گزارش، پژوهش تهیه شود. طول چکیده برای مقاله، بستگی به روش‏های خاص هر مجله دارد و معمولاً بین صد تا 150کلمه پیشنهاد شده است.

واژگان کلیدی

معمولاً در انتهای چکیده، واژگان کلیدی پژوهش را بیان می‏کنند تا به خواننده کمک کنند، پس از خواندن چکیده و آشنایی اجمالی با روند تحقیق، بفهمد چه مفاهیم و موضوعاتی در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است. معمولاً با توجه به حجم و محتوای مقاله، پنج تا هفت واژه کلیدی در هر مقاله بیان می‏شود. (سرمد، 1379، ص 321).

ساختار مقاله مبتنی بر پژوهش میدانی

روش‏ها و اصول کلی ناظر بر گزارش فعالیت پژوهشی شاخه‏های علوم، تقریبا به طور خاصی به کار می‏روند که همگی متکی بر «روش علمی»(9) است. انجمن روان شناسان (APA) به منظور تسهیل در امر انتقال روش نتایج پژوهش، الگوی استاندارد شده‏ای را در اختیار مؤلفان قرار داده تا در موقع تهیه گزارش پژوهشی خود، آن اصول را به کار گیرند و تقریبا همه مجله‏های معتبر علوم انسانی در تهیه و تنظیم نوشته‏های پژوهش خود از آنها پیروی می‏کنند. (هومن،1378،ص 10) که در زیر به اختصار به مراحل آن اشاره می‏گردد.

مقدمه

هر مقاله علمی با یک مقدمه شروع می‏شود و آن، خلاصه‏ای از فصل اول و دوم پایان نامه‏ها و رساله‏هاست که به طور مختصر به بیان کلیات تحقیق و بررسی مختصری از پیشینه آن می‏پردازد؛ بنابراین در مقدمه مقاله مسئله تحقیق و ضرورت انجام آن و اهداف آن از نظر بنیادی و کاربردی به صورت مختصر بیان می‏گردد و سپس به بررسی سوابق پژوهشی که به طور مستقیم به موضوع تحقیق مرتبط است، پرداخته می‏شود. مقدمه باید یک منطق اساسی را در تحقیق بیان کند و به خواننده نشان دهد که چرا این تحقیق ادامه منطقی گزارش‏های پیشین است. در این بخش پس از نتیجه‏گیری از پژوهش‏های بررسی شده، محقق باید پرسش‏های پژوهش خود را به صورت استفهامی بیان کرده و به تعریف متغیرهای تحقیق به صورت عملیاتی بپردازد. (هومن، 1378، ص 87).

روش

هدف اساسی از بیان روش آن است که به گونه‏ای دقیق، چگونگی انجام پژوهش، گزارش گردد تا خواننده بتواند آن را تکرار نماید و همچنین درباره اعتبار نتایج داوری کند؛ بنابراین مؤلف باید همه مراحل اجرا، از جمله آزمودنی‏ها، ابزارهای پژوهش، طرح پژوهش، روش اجرا و روش تحلیل داده‏ها را بیان کند.

نتایج

در این بخش، توصیف کلامیِ مختصر و مفیدی از آنچه به دست آمده‏است، ارائه می‏شود. این توصیف کلامی با اطلاعات آماری مورد استفاده، کامل می‏شود و بهترین روش آن است که داده‏ها از طریق شکل و نمودار یا جدول، نمایش داده شوند. ساختار بخش نتایج، معمولاً مبتنی بر ترتیب منطقی پرسش‏ها یا فرضیه‏ها و نیز وابسته به تأیید شده بودن یا تأیید نشده بودن فرضیه‏هاست. ترتیب بیان نتایج نیز یا برحسب ترتیب تنطیم سؤال‏ها یا فرضیه‏های آنهااست، (سیف، 1375، ص 30) یا برحسب اهمیت آنها. روش متداولِ بیان نتایج، آن است که ابتدا مهم‏ترین و جالب‏ترین یافته‏ها و سپس به ترتیب، یافته‏های کم اهمیت‏تر ارائه می‏شود. (هومن، 1378، ص 90).

ساختار مقاله مبتنی بر پژوهش توصیفی

اصول به کارگرفته شده در پژوهش‏های توصیفی باتوجه به روش‏های به کارگرفته شده، با اصول پژوهش‏های میدانی، مقداری متفاوت است. هر چند این اصول ممکن است با توجه به موضوع‏های مختلف تحقیقی و رشته‏های مختلف، تغییر نماید، ساختار کلی‏ای که تقریبا همه پژوهش‏های توصیفی باید در قالب آن درآیند، به شرح زیر است.

مقدمه

آنچه در مقدمه یک مقاله تحقیق کتابخانه‏ای قرارمی‏گیرد - همانند تحقیفات میدانی - کلیاتی است که محقق باید قبل از شروع بحث، آن را برای خواننده روشن نماید؛ مانند تعریف و بیان مسئله تحقیق، تبیین ضرورت انجام آن و اهدافی که این تحقیق به دنبال دارد. همچنین محقق باید خلاصه‏ای از سابقه بحث را - که به طور مستقیم مرتبط با موضوع است - بیان کند و در نهایت توضیح دهد که این مقاله به دنبال کشف یا به دست‏آوردن چه مسئله‏ای است؛ به عبارتی، مجهولات یا سؤال‏های مورد نظر چیست که این مقاله درصدد بیان آنهااست.

طرح بحث (متن)

در این بخش، مؤلف وارد اصل مسئله می‏شود. در اینجا باید با توجه به موضوعی که مقاله در پی تحقیق آن است، عناوین فرعی‏تر از هم متمایز گردند. محقق در تبیین این قسمت از بحث، باید اصول مهم قواعد محتوایی مقاله را مورد توجه قراردهد و سعی کند آنها را مراعات نماید؛ اصولی مانند: منطقی و مستدل بودن، منظم و منسجم‏بودن، تناسب بحث با عنوان اصلی، ارتباط منطقی بین عناوین فرعی‏تر در مسئله، خلاقیت و نوآوری در محتوا، اجتناب از کلی‏گویی، مستندبودن بحث به نظریه‏های علمی و دینی، جلوگیری از حاشیه‏روی افراطی که به انحراف بحث از مسیر اصلی می‏انجامد و موجب خستگی خواننده می‏شود و همچنین پرهیز از خلاصه‏گویی و موجزگویی تفریطی که به ابهام در فهم می‏انجامد، رعایت امانت حقوق مؤلفان، اجتناب از استناددادن به صورت افراطی، توجه‏داشتن به ابعاد مختلف مسئله و امثال اینها.

نتیجه ‏گیری

در این قسمت محقق باید به نتیجه معقول، منطقی و مستدل برسد. نداشتن تعصب و سوگیری غیرمنصفانه در نتیجه‏گیری، ارتباط‏دادن نتایج با مباحث مطرح شده در پیشینه، ارائه راهبردها و پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده، مشخص‏کردن نقش نتایج در پیشبرد علوم بنیادی و کاربردی و امثال آن، از جمله مواردی است که محقق باید به آنهاتوجه داشته باشد.

ارجاعات

اعتبار یک گزارش پژوهشی علاوه بر صحت و دقت داده‏ها و استدلال حاصل از آنها، به منابع و مراجعی است که از اطلاعات آنها در پژوهش استفاده شده است. ارجاعات از موارد مهم ساختار یک مقاله علمی است، به وسیله آن، چگونگی استفاده از اندیشه‏های دیگران را به خواننده معرفی می‏نماید. در این قسمت به دو بحث مهم ارجاعات اشاره می‏شود که یکی شیوه ارجاع دادن در متن است و دیگری شیوه ذکر منابع در پایان مقاله.

ارجاعات در متن

نخستین چیزی که درباره استناددادن در متن باید مشخص بشود، این است که: چه چیزی باید مستند گردد؟ مک برنی(23) (1990) موارد استنادآوردن را به شرح زیر بیان داشته‏ است:

• باید اندیشه‏هایی را که به دیگران تعلق دارند، مشخص کرد و با ذکر مأخذ نشان داد که از آنِ چه کسانی می‏باشند (امانت‏داری)؛

• هر زمان که افکار و اندیشه‏هایی با چهارچوب فکری کسان دیگری همخوانی دارند، موارد را باید با ذکر منبع مشخص کرد؛

• هر زمان که نظریه، روش یا داده‏ای موردبحث قرار می‏گیرد، منبع آن را باید ذکرکرد تا اگر خواننده خواست اطلاعات بیشتری درباره آن کسب کند، بتواند به آن مراجعه کند؛

• باید نقل قول‏هایی را که از یک متن به صورت مستقیم و بدون دخل و تصرف، داخل گیومه آورده می‏شود، مستند ساخت. (مک برنی 1990، به نقل از سیف، 1375، ص 39).

بنابراین اطلاعاتی که برای خوانندگان، اطلاعات عمومی به حساب می‏آیند، لازم نیست مستند شوند. نویسنده، تنها در صورتی می‏تواند به آثار خود ارجاع، دهد که این ارجاع برای مطالعه بیشتر باشد و نقل از خود، معنا ندارد. همچنین در استنادکردن، حتی‏الامکان باید به منبع مستقیم یا ترجمه آن استناد کرد. تنها زمانی به منابع دیگران استناد می‏شود که محقق دسترسی مستقیم به اصل اثر را نداشته باشد که در آن صورت باید مشخص کرد که آن مطلب از یک منبع دست دوم گرفته شده است. (سیف، 1375، ص 40).

شیوه ارجاع در متن

هرگاه در متنِ مقاله مطلبی از یک کتاب یا مجله یا.. به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، نقل شود، باید پس از بیان مطلب، آن را مستند ساخت. این مستندسازی شیوه‏های مختلفی دارد که در اینجا به بخش‏هایی از آن اشاره می‏شود.

در استناد، نام مؤلف و صاحب اثر، بدون القاب «آقا»، «خانم»، «استاد»، «دکتر»، «پروفسور»،آورده می‏شود، مگر در جایی که لقب جزو نام مشخص شده باشد(24)، مانند خواجه نصیرالدین طوسی. (دهنوی، 1377، ص 89).

یک اثر با یک مؤلف:

پس از آوردن متن، داخل پرانتز: نام مؤلف، تاریخ انتشار، شماره صفحه به ترتیب می‏آید و پس از آن، نقطه آورده می‏شود؛ مانند: (منطقی، 1382، ص 27).

یک اثر با بیش از یک مؤلف:

اگر تألیف دارای دو یا سه مؤلف باشد، نام آنها به ترتیب ذکر شده در اثر، به همراه سال انتشار و شماره صفحه می‏آید؛ ولی در آثار با بیش از سه مؤلف، نام اولین مؤلف ذکر می‏شود و به دنبال آن عبارتِ «و همکاران» و سپس سال انتشار و شماره صفحه می‏آید؛ مانند: (سرمد، بازرگان و حجازی، 1379، ص 50) یا (نوربخش و همکاران، 1346، ص 75).

آثار با نام سازمان‏ها و نهادها:

در صورتی که آثار به نام شرکت‏ها، انجمن‏ها، مؤسسات، ادارات و مانند اینها انتشار یابند، در استنادکردن، به جای نام مؤلف، نام سازمان می‏آید؛ مانند: (فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، 1382، ص 34).

دو یا چند اثر یک مؤلف:

هرگاه به دو یا چند اثر مهم اشاره شود، همه آنها در داخل پرانتز، و به ترتیب تاریخ نشر پشت سرهم می‏آیند؛ مانند: (والاس، 1980، ص 15؛ 1988، ص 27؛ 1990، ص 5). و اگر چند اثر یک مؤلف در یک سال منتشر شده باشد، آثار مختلف او با حروف الفبا از هم متمایز می‏گردند؛ مانند: (احمدی، 1365الف، ص22؛ 1365ب، ص 16).

زیرنویس (پاورقی) توضیحی

توضیحات اضافی، یا توضیح اصطلاحاتی را که نویسنده برای حفظ انسجام متن نمی‏تواند آن را در متن بیاورد، می‏توان در زیر صفحه با مشخص‏کردن شماره آنها بیان کرد. نکته قابل توجه اینکه، این توضیحات باید حتی‏الامکان خلاصه ذکر شوند و نباید تکرار مطالب متن باشند.

در ترجمه متون توضیحاتی که مؤلف در زیرنویس آورده، باید عینا ترجمه شود و در صورتی که مترجم برای بیان اصطلاح یا تبیین مطلبی توضیحی را ضروری ببیند، می‏تواند آن را در پاورقی ذکرکند و در جلوی آن لفظ «مترجم» را -برای متمایز ساختن آن از توضیحات

معادل‏ها

کلمه‏های بیگانه در داخل متن حتما باید به فارسی نوشته شود و صورت خارجی آنها در پاورقی ذکر گردد و این، منحصر به اصطلاحات تخصصی یا اسامی اشخاص است. چنانچه در موارد خاصی لازم باشد که صورت خارجی آنها در داخل متن بیاید، باید آنها را مقابل صورت فارسی در داخل پرانتز نوشت. (غلامحسین‏زاده، 1372، ص 17).

نکته قابل‏توجه در استناد دادن معادل‏ها این است که اولاً در هر متن یا مقاله یا کتاب، فقط یک بار معادل انگلیسی آنها آورده می‏شود؛ ثانیا معادل‏های بکار گرفته شده باید یکنواخت باشند. و در صورت آوردن معادل‏های دیگر، مثل فرانسه، آلمانی، و... باید، در متن توضیحی درباره آن داده شود. در نوشتن اسامی اشخاص، ابتدا نام بزرگ، سپس حرف اول نام کوچک او با حروف بزرگ نوشته می‏شود مانند C،Jung .

ارجاع در منابع

محقق باید در پایان مقاله فهرستی از منابع و مراجعی که در متن به آنها استناد کرده است، به ترتیب حروف الفبای نام خانوادگی در منابع فارسی (عربی یا انگلیسی در صورت استفاده) بیاورد. مقصود از فهرست منابع، به دست دادنِ صورت دقیق و کامل همه مراجعی است که در متن مقاله به آنها استناد شده‏است. هدف از ارائه این فهرست، نشان دادن میزان تلاش پژوهشگر در بررسی و استفاده از منابع گوناگون، احترام به حقوق سایر نویسندگان و مؤلفان و نیز راحتی دستیابی خواننده به منابع موردنظر است؛ علاوه براینکه تمامی مراجع و مآخذی که در متن به آنها استناد شده، باید در فهرست منابع آورده شود، پس در بخش منابع، فقط منابعی آورده می‏شود که در متن به آنها استناد شده است.

در ذکر هر منبع، حداقل پنج دسته اطلاعات، ضروری به نظر می‏رسند که در همه ارجاعات مشترک‏اند:

1. نام مؤلف یا مؤلفان؛ 2. تاریخ انتشار اثر؛ 3.عنوان اثر؛ 4. نام شهر(ایالت)؛ 5. نام ناشر.

جداسازی این اطلاعات از هم با نقطه (.) و جداسازی اجزای مختلف هر یک از آنها با ویرگول (،) صورت می‏گیرد.

ارجاع کتاب در منابع

• در ارجاع کتاب با یک مؤلف، اطلاعات ضروری ذکر شده در بالا ذکر می‏شود، در صورتی که اثر تجدیدچاپ شده‏باشد، پس از عنوانِ کتاب، شماره چاپ آن می‏آید.

در ارجاعات انگلیسی در صورتی که چاپ جدید مجددا ویرایش شده‏باشد، علامتِ ای‏دی (ed) با شماره ویرایش(25) آن، داخل پرانتز آورده می‏شود، مانند:

.Wadsworth:CA،Belmont.An introduction to the history of psychology (2nded).(1993) .R .B،Hergenhahn

• در ارجاع منابع دارای دو مؤلف یا بیشتر، اسامی مؤلفان به ترتیبِ نامِ ذکرشده در کتاب، ذکر می‏شود و بین نام‏خانوادگی و نام آنها ویرگول و بین اسامی مؤلفان نقطه ویرگول (؛) می‏آید؛ مانند:

سرمد،زهره؛ بازرگان،عباس و حجازی، زهره(1379). روش‏های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ سوم). تهران: نشر آگاه.

• در معرفی کتاب‏های ترجمه شده، پس از ذکر نام مؤلف و تاریخ اثر، نام مترجم و تاریخ انتشار ترجمه ذکر می‏شود. در آثاری که تاریخ نشرشان مشخص نیست، داخل پرانتز به جای تاریخ نشر، علامت سؤال (؟) می‏آید؛ مانند:

صدرالدین شیرازی، محمد(1375). شواهد الربوبیه، ترجمه جواد مصلح. چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش.

• در معرفی کتاب‏هایی که با عنوان سازمان‏ها یا نهادها منتشر شده‏اند، به جای نام اشخاص، نام مراکز ذکر می‏شوند: مرکز اسناد و مدارک علمی، وزارت آموزش و پرورش، (1362). واژه‏نامه آموزش و پرورش: فارسی - انگلیسی، انگلیسی - فارسی. تهران. نشر مؤلف.

• کتاب‏هایی که به جای مؤلف، ویراستاری یا به صورت مجموعه مقالاتی بوده که به وسیله افراد مختلف نوشته شده‏است؛ اما یک یا چند نفر آنها را گردآوری کرده‏اند، بدین صورت می‏آیند:

شفیع‏آبادی، عبداللّه‏ (گردآورنده)، (1374). مجموعه مقالات اولین سمینار راهنمایی و مشاوره. تهران. انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

ارجاع مقاله در منابع

برای ارجاع به مقاله‏هایی که در مجله‏های علمی-تخصصی به چاپ می‏رسند، ابتدا نام مؤلف یا مؤلفان، پس از آن، تاریخ انتشار اثر، بعد عنوان مقاله، و به دنبال آن، نام مجله و شماره آن ذکر می‏شود، سپس شماره صفحات آن مقاله در آن مجله با حروف مخفف صص در فارسی و pp در انگلیسی آورده می‏شود.

ارجاع پایان‏نامه و رساله در منابع

در ارجاع رساله‏ها و پایان‏نامه‏ها، پس از ذکر عنوان، باید ذکرشود که آن منبع پایان‏نامه کارشناسی ارشد یا رساله دکترا و به صورت چاپ نشده، است؛ سپس باید نام دانشگاهی را که مؤلف در آن فارغ‏التحصیل شده‏است، آورد:

ایزدپناه، عباس (1371). مبانی معرفتی مشّاء و اهل عرفان، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، چاپ نشده دانشگاه قم.

ارجاع از یک روزنامه در منابع

در معرفی مقاله‏هایی که در خبرنامه‏ها و روزنامه‏ها به چاپ می‏رسد، یا استنادهایی که از متن سخنرانی اشخاص در یک روزنامه آورده می‏شود، همانند ارجاع مقاله در مجله، تمام اطلاعات ضروری را آورده سپس سال انتشار، روز و ماه، نام روزنامه و شماره صفحه را ذکر می‏کند. مانند:

محقق کجیدی، محمدکاظم (1375، 21مهر)، موانع ساختاری توسعه بخش کشاورزی، روزنامه کیهان، ص6.

ارجاع فرهنگ‏نامه و دائره‏المعارف در منابع

در ارجاع دائره‏المعارف‏ها نام سرپرست آورده شده و سپس بقیه اطلاعات ضروری، همانند کتاب به ترتیب می‏آید؛ مانند:

بجنوردی، سیدکاظم و همکاران (1377)، دائره‏المعارف بزرگ اسلامی (چاپ دوم)، تهران: مرکز دائره‏المعارف بزرگ اسلامی.

ارجاع کنفرانس‏ها، سمینارها و گزارش‏ها

ارائه گزارش از همایش‏ها و سمینارها باید به شکل زیر بیان گردد: (سلطانی، 1363، ص19).

همایش بین‏المللی نقش دین در بهداشت و روان (1380). چکیده مقالات اولین همایش بین المللی نقش دین در بهداشت روان، تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران.

نقل منابع الکترونیکی (اینترنت)

امروزه نقل از منابع اینترنتی یکی از منابع ارجاع است که در ذکر آن، اطلاعات ضروری به ترتیب زیر بیان می‏گردد (ترابیان، 1987، ترجمه قنبری، 1380).

بارلو، جان پی (1996). درخت یوشع می‏لرزد، در مجله CORE (روی خط اینترنت)، ج8، ش 1، (1992)، نقل شده تاریخ 25 مارس 1996، قابل دسترسی در:

Corel.08.g2.:pub/Zines/CORE-Zine File:Ptp.etext.org Directory

منبع : http://www.applyabroad.org

بنام خدا